Şair ve muharrir Sezai Karakoç 88 yaşında hayatını kaybetti. BBC Türkçe’ye bilgi veren şair Ömer Fazilet, Karakoç’un meskeninde, uyurken öldüğünü söyledi.
Karakoç’un vefatını toplumsal medya hesabından duyuran Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Karakoç’un örnek bir hayat, sağlam bir fikir örgüsü ve büyük bir edebi mirası gerisinde bıraktığını söyledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, paylaştığı taziye bildirisinde Karakoç için, “Fikirleriyle kuşaklara yol gösteren, edebiyatımızın, fikir dünyamızın, ülkemizin büyük mütefekkiri, ‘Diriliş Şairi'” sözlerini kullandı.
22 Ocak 1933 yılında Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde doğan Karakoç, 1955 yılı sonrasında lise yıllarında birinci şiirini yayımladığı Büyük Doğu mecmuasının edebiyat ve sanat sayfasını yönetti.
1960 yılında ise daha sonra siyasi ideolojisini de yansıtacak Diriliş mecmuasını yayımlamaya başladı. Mecmua birçok defa yayın hayatını sonlandırıp, kimi devirlerde günlük ve haftalık gazete olarak tekrar çıkmaya devam etti. 5 Şubat 1992’deki son sayısıyla da yayın hayatı son buldu.
Karakoç ayrıyeten 1990 yılında kurduğu Diriliş Partisi ile etkin siyasette de rol aldı. Üst üste iki seçime katılmadığı gerekçesiyle parti 1997’de kapatıldı lakin 2007’de ise Şanlı Diriliş Partisi ismiyle tekrar açıldı.
‘Karakoç, iyi bir şairin siyasetle uğraşması gereğine inanıyordu’
BBC Türkçe‘ye konuşan edebiyat eleştirmeni Doğan Hızlan’a nazaran Sezai Karakoç iyi bir şairin yalnızca şiirle değil, toplumsal problemlerle, hatta siyasetle de uğraşması gerektiğine inanıyordu.
Hızlan, “Türk şiirinde onları okumadan, bilmeden, incelemeden şiirin seyrinizi öğrenemeyeceğinzi şairler vardır. Karakoç da bu çeşit bir şairdi” diyerek Karakoç’un Türk şiiiri için değerinden kelam ediyor.
‘Şiiri hayatın somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor’
1986-1992 yılları ortasında Diriliş Yayınları’nda Sezai Karakoç ile birlikte çalışan şair Ömer Fazilet, Karakoç’un halk nezdinde sevilen bir şair olduğunu vurguluyor.
Erdem’e nazaran bunun nedenini anlamak için Karakoç’un toplu şiirlerinin yer aldığı Gün Doğmadan’da yaratılan atmosfer ve tipolojilere bakmak gerekiyor. Fazilet değerlendirmesine şöyle devam ediyor:
“Yoksullar, bayanlar, yaşlılar, aşk. Bunlar hayatın idealize edilmiş pahaları. Lakin onun şiiri hayatın somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor. 18 yaşında bir genç ‘Mona Roza’yı okuduğu vakit kendi içsel dünyasını buluyor. 40 yaşında bir insan ‘Hızırla Kırk Saat’ okuduğu vakit kültürel kodlarla örülmüş, estetik seviyesi üstte bir şiirle karşılaşıyor. Kendisini iyi hissetmesi açısından bir şey bu. Bir imkan olarak ortaya çıkıyor. Onu sevmesi de son derece olağan. Suistimal edilmeksizin bütün yaş kümeleri, ideoloik ve ruhsal saptırmaya uğramadan şiirine yansıyor.”
İkinci Yeni şiiri
1957-58 yıllarında Pazar Postası gazetesinde yayımladığı “Balkon” şiiri ile birlikte yayımladığı yazıları onun İkinci Yeni şiir akımının kurucu şairleri ortasında anılmasına neden oldu.
Şair Ece Ayhan’ “İkinci Yeni başlangıçtaki birinci manasıyla Sezai Karakoç ile Cemal Süreya’dır” diyerek bunu destekledi.
Lakin Karakoç, “Benim İkinci Yeni’yle ilgim, birebir periyotta şiir yazmam ve tahminen biçim bakımından kimi ortak yanlarım bulunmasından ibaretti” kelamları ile bu şiir akımıyla ortasındaki arayı lisana getirdi.
Diriliş fikri
“Edebiyat Yazıları II” kitabında “Sanat tavrım, genel dünya görüşümün bir kısmından diğer bir şey değildir” diyen Karakoç, şiirlerini ve yazılarını “Diriliş” niyeti olarak tabir ettiği fikirle inşa etti.
Ömer Fazilet, Karakoç’un Diriliş fikrini nasıl aktardığını şu sözlerle özetliyor:
“Vaktiyle bir İslam medeniyeti vardı. Geniş bir coğrafyaya yayılmıştı. Bu medeniyetin sanat, niyet, siyaset ve ilim boyutu vardı. Bir medeniyeti yaratan şeyler bunlar. Osmanlı’nın çöküşüyle İslam medeniyeti de dünyadan çekilmiş durumda.
“İslam’ın özünde dirilik ve hayatiyet vardır. Bu da kıyamete kadar sürecektir. Hayatiyet esprisinin tekrar hayat bulabilmesi için de iktisatta, sanatta, siyasette entelektüel çapı gelişmiş çağdaş, çağdaş bilgilerle donanmış, kendisini kazanmış bir fikre gereksinim vardır.”
Sezai Karakoç’un bu fikir doğrultusunda 16. yüzyılda yazılan Leyla ile Mecnun’u da yine kaleme aldığını bleirten Fazilet, “Bir bakıma metni diriltiyor. Arkaik bir metin olmaktan çıkarıyor. 18-20 yaşlarında olan ya da gökdelende yaşayan, seyahat eden bir kişinin dünyasına tekrar sokuyor” diyor.
Gelenekle kurduğu bağ
Fazilet, geleneği Karakoç’un çağdaş sanatın imkanlarıyla okuruna sunduğunu belirtiyor.
İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, Alman bestekar Gustav Mahler’in “Gelenek küllere tapmak değil, ateşi canlı tutmaktır” kelamlarının Karakoç’un gelenekle kurduğu bağlantıyı çok iyi anlatabileceğini belirtiyor.
Çoruk’a nazaran Karakoç, geleneğin yaşaması gereken taraflarını dirilterek hayata geçirilmesini ve günümüz sıkıntılarına da bu türlü tahlil olabileceğini savunuyor:
“Şiir ve niyet yazıları da bu tarafta olmuştur. Radikal çağdaşlığın, yani geleneği toptan inkar eden fikrin karşısına, gelenekle bağlantılarını devamlı sürdüren, gelenekle diyalog halinde olan, geleneğin günümüz sıkıntılarına nasıl tahliller üretebileceğini düşündü.”
Karakoç’un toplumla kurduğu alaka
Karakoç’un bu yaklaşımı nedeniyle politik etrafları ve halkı etkilemesinin olağan bir sonuç olduğunu söylüyor.
Karakoç’un yaşantısıyla örnek bir şahsiyet olduğunu belirten Çoruk, Karakoç’u halkta neden büyük bir karşılık buluğunu şu sözlerle anlatıyor:
“Dünya nimetlerine kendisini çok fazla kaptırmayan birisiydi. Sıradan insanın hayatına yakın olan bir şair ve fikir adamıydı. Toplumda fikir insanı ve şairlere baktığınızda topluma zirveden bakan profillerle karşılaşabiliriz. Fakat Karakoç o denli biri değildi.”
Siyasi çevrelerin Karakoç ile kurduğu alakayı sorduğumuzda ise Ömer Fazilet, muhafazakar siyasetin Karakoç’u bir cins mask olarak kullandığını görüşünü lisana getiriyor.
Fazilet, “Geçmiş ve mevcut muhafazakarlar siyasetler ve Karakoç’un beşere bakışı ve yönetişimi farklıydı. Karakoç idealist biriydi. Muhafazakar siyaset ise pragmatisttir” diyor.
‘Türk şiirinin, Türk niyetinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları iyi yansıtmıştır’
Prof. Dr. Çoruk, Erdoğan ve öteki siyasalların Karakoç’la kurduğu bağlantı için, Karakoç’un gelenekle kurduğu bağı adres gösteriyor:
“Türkiye’de varoluş sebebini gelenekle bağına bağlayan siyasi yapılar Karakoç’a her vakit ilgi göstermiştir. Her ne kadar kendisi de bir siyasi parti kurmuş olsa Karkaoç’u siyaset üstü düşünmek gerektiğini düşünüyorum. Siyasetçilere eşit uzaklıkta yaklaşan, bu istikametiyle de herkesin kendisinden faydalanabileceği fikir ve fikir insanı olmuştur Karakoç.”
Çoruk ayrıyeten bu istikametiyle üniversal bir şair ve fikir beşerinin öldüğünün de altını çiziyor.
Doğan Hızlan ise her siyasi fikrin bir sanatkara muhtaçlık duyduğunu söz ediyor ve “Peki bu sanatçı, her vakit o siyasi kanıyı mi dayanaklar? Bence hayır. Lakin siyasi fikirlerinin oluşmasında bütün iyi şairlerin tesiri vardır. Bir siyasi fikir inşa edilirken iyi bir şiirin tesirinden yararlanılır” diyor.
Rastgele bir şairin sahip olduğu fikirlerin, siyasi fikirleri lakin iyi bir şiirle etkileyebileceğini söyleyen Hızlan, “Önemli olan şiirinin güzeli olmasıdır. Karakoç da iyi bir şiir yazmıştır” niyetini lisana getiriyor.
Karakoç’u neden iyi şair olarak tanımladığımızı sorduğumuzda ise Hızlan şu karşılığı veriyor:
“Türk şiirinin, Türk niyetinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları iyi yansıtmış bir şairdir. O yüzden de Karakoç iyi bir şairdir.”
Cumhuriyet
