Salgın sebebi ile duraklayan piyasalarda normale dönüş adımları başladı. Hareketlilik her geçen gün artış gösterirken, 1 Haziran itibariyle adım atılan ‘yeni normal’ sürecinde kurulan-kapanan şirket sayısı büyük artış gösterdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından açıklanan rakamlara göre kurulan şirket sayısı, haziranda bir önceki aya göre yüzde 179,12 artarak 9 bin 596’ya yükseldi. Aynı dönemde kapanan şirket sayısı da yüzde 116,76 artışla bin 112 oldu. Mayısta kapanan şirket sayısı 513 idi. Haziranda geçen yılın aynı ayına göre ise kurulan şirket sayısı yüzde 109,34, kapanan şirket sayısı yüzde 55,09 arttı

ŞİRKET VE KOOPERATİFLERİN ÜÇTE BİRİ İSTANBUL’DA

Söz konusu ayda kurulan toplam 9 bin 719 şirket ve kooperatifin yüzde 85,21’ini limited şirket, yüzde 13,5’ini anonim şirket, yüzde 1,27’sini ise kooperatifler oluşturdu. Şirket ve kooperatiflerin yüzde 36,22’si İstanbul’da, yüzde 9,14’ü Ankara’da, yüzde 5,47’si İzmir’de kuruldu. Haziranda tüm illerde şirket kuruluşu gerçekleşti. Geçen ay kurulan şirket ve kooperatiflerin 3 bin 555’i ticaret, bin 558’i imalat ve bin 155’i inşaat sektöründe yer aldı. Kurulan gerçek kişi ticari işletmelerinin bin 258’i toptan ve perakende ticaret motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 807’si inşaat, 440’ı imalat sektöründe faaliyet göstermek üzere çalışmalarına başladı.

TÜKETİM NORMALE DÖNDÜ

Türkiye’de akaryakıt satışları, normalleşme süreci ve iç turizmdeki hareketlenmenin etkisiyle salgın öncesi seviyeyi yakaladı. Türkiye’de günlük ortalama 55 milyon litre motorin satışı gerçekleştirilirken, bu miktar salgın sürecinde özellikle sokağa çıkma kısıtlamasının uygulandığı günlerde 8 milyon litreye kadar geriledi. Benzin satışları ise 1 milyon litreye kadar düştü. Normalleşme süreciyle 1 Haziran’da 64 milyon litre motorin satıldı. Benzinde ise 9,3 milyon litreye ulaştı. Motorin satışları, 1 Haziran-12 Temmuz döneminde günlük ortalama 60 milyon litre, benzin satışları da günlük ortalama 10 milyon litreye yükseldi. Günlük en yüksek motorin satışı 77,6 milyon litre, en yüksek benzin satışı da 13,5 milyon litre ile 8 Haziran’da görüldü.

Koronavirüsün ekonomi üzerine etkilerine değinen Dr. M. Levent Yılmaz, da son gelen veriler ışığında “Türkiye’nin pandemi sürecinin ekonomideki etkilerinden “V” şeklinde bir çıkışı başarabileceğine dair beklentileri artırıyor.” dedi.

İşte Yılmaz’ın o yazısı;

Covid19 pandemisinin ekonomi üzerindeki etkilerini yaşamaya devam ediyoruz. Ancak bir yandan da son döneme ilişkin açıklanan rakamlar, pandeminin ekonomi üzerindeki etkilerinin oluşturduğu olumsuz havanın yavaş yavaş pozitife döndüğünü gösteriyor. Hal böyle olunca da ekranlarda ve gazetelerde ekonomistlerin, ekonominin salgının etkilerinden çıkışının “V” mi yoksa “U” mu şeklinde olacağına ilişkin tartışmalarına şahit oluyoruz. Peki bu iki kavram neyi ifade ediyor?

“V” TİPİ ve “U” TİPİ

Önce ekonominin pandeminin olumsuz etkilerinden çıkış senaryosuna ilişkin bu iki kavramın ne anlama geldiğini basit bir şekil yardımıyla izah edelim. Literatürde durgunluğa ve toparlanmalara ilişkin akademik bir sınıflandırma yok. Ancak ekonomistler anlatımlarını güçlendirmek için bu iki kavrama başvuruyorlar. Kavramlar isimlerini durgunluk dönemlerinde ekonomik verilerin oluşturduğu grafiklerin alfabedeki harflere benzeyen şekillerden alıyor. Mesela aşağıdaki grafiğin mavi çizgisinin bir ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYİH) çeyrekler itibariyle seyrini gösterdiğini varsayalım.

Bu grafiğe göre ülkenin GSYİH’sı 2000 yılının son çeyreğinden itibaren hızlı bir şekilde küçülmüş, 2001 yılının ikinci çeyreğinde dip yapmış ve sonra dip noktasından hızlı bir şekilde toparlanarak yeniden büyüme trendini yakalamış. Bu seyrin hareketini de kırmızı çizgilerle izlediğimizde karşımıza “V” harfi çıkıyor. Bu “V” şeklindeki çıkış ise durgunluktan hızlı bir şekilde çıkıldığı anlamına geliyor. Bu durum “U” şeklinde bir çıkışa görece olarak istenilen bir durumdur. Çünkü “U” şeklinde bir çıkışta, GSYİH dibi gördükten sonra hemen çıkış yapamıyor ve bir süre daha küçülme devam ediyor. Bu durumu aşağıdaki grafikte gösterelim.

TÜRKİYE’NİN ÇIKIŞI NASIL OLACAK?

Türkiye’nin pandemi süresince ekonomide yaşadığı sıkıntılara ilişkin ekonomi yönetiminin aldığı tedbirler ve uyguladığı politikaların olumlu etkileri bazı göstergelere yansımaya başladı. Örneğin geçen haftalarda açıklanan Tüketici Güven Endeksi verisi Haziran’da 62,6’ya yükseldi. Sanayi üretimi Mayıs ayında aylık bazda yüzde 17,4 oranında arttı ve inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi aynı dönemde yüzde 12,5 yükseldi. Bu veriler Türkiye’nin pandemi sürecinin ekonomideki etkilerinden “V” şeklinde bir çıkışı başarabileceğine dair beklentileri artırıyor.

Haber7