Atardamar duvarında kolesterol birikimi halinde tanımlanabilecek koroner arter hastalığı, tıkayıcı beyin damar hastalığı ve periferik arter hastalığı Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) ve birden fazla gelişmiş ülkede olduğu üzere süratle tüm dünyada önde gelen vefat nedeni haline gelmeye başladı. Halk ortasında “aspirin” olarak bilinen, steroid olmayan ağrı kesiciler sınıfındaki asetilsalisilik asit isimli etken maddeyi içeren ilacın kullanımıyla ilgili bilimsel etraflarda son periyotta farklı kanılar ön plana çıktı.

“HEKİMİN HASTAYI KİŞİSEL DEĞERLENDİRMESİ ÖNEMLİ”

Kalp hastalıklarında aspirin kullanımıyla ilgili ihtarlarda bulunan Doç. Dr. Sinem Özbay Özyılmaz, “Temel klinik araştırmalardan elde edilen ispatlara nazaran, kardiyovasküler olaylar olduktan sonra tekrar gelişmesinin önlenmesinde aspirinin net yararları bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Biz bu bilgiler ışığında kalp krizi yahut ani tıkayıcı beyin damar hastalığına bağlı inme geçiren, koroner arter baypas cerrahisi yahut koroner arter stentleme ile kalp dokusunun yine kanlanması sağlanan, periferik arter yahut şahdamarı hastalığı olan hastalara aspirini rutin başlatıyoruz. Lakin öte yandan; şahısta rastgele bir kalp hastalığı yahut tıkayıcı beyin damar hastalığı hikayesi yoksa yani kardiyovasküler olay şimdi yaşanmamış ancak yaşanmasını önlemek için yapılan birincil müdafaada aspirin kullanmaya başlamanın yanlışsız olup olmadığına tabip ile ortak karar vermek gerekir.” açıklamasında bulundu.

“SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMA RİSKİNDE ARTIŞ GÖRÜLEBİLİR”

Aspirinin uzun müddetli kullanımıyla ilgili birincil güvenlik telaşının sindirim sisteminden kaynaklanan kanamalar olduğunun altını çizen Doç. Dr. Özyılmaz, “5 yıl boyunca nizamlı günlük aspirin kullanımında önemli sindirim sistemi kanama riskinde olağan topluma nazaran yaklaşık yüzde 1’lik artış varken beyin kanaması riskinde ise 1000’de 1’lik artış görülmektedir. Riskteki bu artışlar, kalp krizi üzere tıkayıcı bir kardiyovasküler hastalığa bağlı vefat riskinden çok daha az olduğu için ikincil müdafaada hastalara uzun vadeli kullanım için aspirin reçete edilmelidir. Bu yüzden biz de klinik uygulamada kardiyovasküler hastalığı olan yahut yüksek risk altındaki hastalar için günlük 75 ila 100 mg uzun müddetli aspirin tedavisini öneriyoruz.” sözlerini kullandı.

“YAŞ, CİNSİYET, TANSİYON VE KOLESTEROL ÜZERE KIYMETLERE BAKILMALI”

Şahısta rastgele bir kalp hastalığı yahut tıkayıcı beyin damar hastalığı hikayesi yoksa yani kardiyovasküler olay şimdi yaşanmamış lakin yaşanmasını önlemek için yapılan birincil muhafazada aspirin kullanmaya başlamanın hakikat olup olmadığına ise doktor ile ortak karar verilmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Özyılmaz, bu durumda hastaların yaşı, cinsiyeti, tansiyon bedelleri, kan kolesterol kıymeti ve sigara içip içmediği göz önüne alınarak hastaların 10 yıllık kardiyovasküler olay geçirme riskinin hesaplandığını ve çıkan sonuca nazaran hastaların düşük, sonda, orta ve yüksek riskli olarak gruplandırıldığını söyledi.

“10 YILLIK KARDİYOVASKÜLER RİSK DÜŞÜKSE BAŞLANMAMALI”

Riski orta ve yüksek düzeyde olan 50 ila 59 yaş ortası yetişkinlerde yüksek kanama riski yok ise birincil muhafazada günlük olarak düşük doz aspirin kullanımını önerildiğini işaret eden Doç. Dr. Özyılmaz, şöyle devam etti:

“Mevcut deliller 40 yaşının altında ve 70 yaşın üzerindeki yetişkinlerde kardiyovasküler hastalığın birincil önlenmesi için aspirin kullanımına başlamasının faydası ve ziyanı ortasındaki dengeyi pahalandırmak için yetersiz olmakla birlikte, koroner arter hastalığına dair güçlü aile öyküsü olanlarda, tedaviye karşın gaye kan şekeri ve kan kolesterol düzeyine ulaşılamayan ve tomografik olarak bedellendirilen yüksek koroner kalsiyum skoruna sahip olan hastalarda birincil müdafaada düşük doz aspirin tedavisi düşünülebilirken, 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riski düşük yahut hudutta olan bu yaş kümesi yetişkinlerde günlük aspirin kullanımı önerilmemektedir. Bilhassa 70 yaş üzeri hastalarda kardiyovasküler hastalık riski çok yüksek düzeyde değilse, günlük aspirin başlamanın potansiyel ziyanı faydasından daha fazladır.”

“60 YAŞ ÜSTÜ ŞAHISLARDA KANAMA RİSKİNE DİKKAT”

Doç. Dr. Özyılmaz, “60-69 yaş ortası 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riski orta ve yüksek düzeyde olan yetişkinlerde ise düşük doz aspirin tedavisine başlama kararının hastaya nazaran ferdî alınması gereklidir. Zira kardiyovasküler hastalıklarda ve bu hastalıklardan korunmada faydası ve aktifliği kanıtlanmış bir tedavi olan günlük aspirin kullanımının bilhassa 60 yaş üstü bireylerde kanamayı artırıcı tesirleri de iyi tanımlanmıştır. Aspirin başlamadan evvel kanama riski net olarak, titizlikle değerlendirilmelidir” dedi.

2019’da Amerikan Kalp Derneğinin yayınladığı kardiyovasküler hastalıkların birincil önlenmesi kılavuzundaki bilgileri de paylaşan Doç. Dr. Özyılmaz, şunları söyledi:

“60 yaş üstü hastalarda bilhassa sindirim sistemi kanama riskini artıran mide ülseri, pıhtılaşma bozuklukları, böbrek yetersizliği üzere hastalıkların daha sık görülmesi, kimi kan inceltici ilaçların, ağrı kesici olarak yaygın kullanılan non steroidal anti inflamatuar kümesi ilaçların ve steroidlerin kullanımının yaşla birlikte artması kanama riskini artırdığından bu yaş kümesi hastalarda günlük aspirin kullanımının artık kardiyovasküler hastalıklar için yüksek riske sahip olmayan yahut mevcut kalp hastalığı bulunmayan yaşlı yetişkinler için gözetici olarak önerilmediği vurgulanmıştır.”

Cumhuriyet